X

راه آهن

زیرساخت‌ها راه آهن

آخرین وضعیت راه آهن

0کیلومتر 

در دست بهره برداری

0کیلومتر 

در دست مطالعه

0کیلومتر 

در دست اجرا

 

مقدمه

راه‌آهن به عنوان وسيله‌اي براي حمل و نقل عمومي اختراع جرج استيونسن است كه نخستين بار در سال 1825 بين دو شهر انگلستان استاكتون- دارلينگتون به راه افتاد. از 1825 به بعد تا زماني كه راه‌آهن به ايران برسد چند سال طول كشيد. در واقع از زمان وزارت اميركبير به بعد به سبب رسيدن آوازه راه‌آهن به ايران، دولت در تلاش بود كه اين تكنولوژي را به دست آورد. ایجاد راه آهن درایران همواره یکی از آرزوهای بزرگ و ملی محسوب می شد و پس از حدود نیم قرن کوشش تحقق این آرزوی ملی تا سال 1306 به طول انجامید. در23 مهرماه 1306 اولین کلنگ ساختمان سراسری درتهران محل فعلی ایستگاه تهران برزمین زده شد و از همان وقت رسما ساختمان راه آهن از سه نقطه جنوب - مرکز - شمال آغاز گردید. ).

تعریف راه آهن
 

راه‌آهن یا ترابری ریلی یک روش ترابری هدایت شده بر روی زمین است. راه‌آهن برای قطارها طراحی شده تا بدین‌وسیله بتوان مسافر و کالا جابه‌جا کرد. راه‌آهن دو ریل هم‌راستا دارد که معمولاً از فولاد است. این ریل‌ها با ریل‌بند (تراورس)های چوبی یا بتنی (و در گذشته فولادی) به هم پیوسته می‌شوند که این ریل‌بندها، ریل‌ها را در بازه‌ای یکسان از همدیگر نگه می‌دارد.

 

تاریخچه ساخت راه آهن

در کشور ما ساخت راه آهن سراسری از سال ۱۲۹۱ آغاز و تا انقلاب اسلامی ۴۵۶۵ کیلومتر ( به طور متوسط سالانه ۸۰ کیلومتر) راه آهن ساخته شده که متناسب با نیازهای کشور نبوده است . پس از انقلاب اسلامی و گذر از دوره جنگ تحمیلی ، ساخت راه آهن با شتاب روز افزون در دست انجام است و تاکنون ۵۲۹۹ کیلومتر ( به طور متوسط سالانه ۲۱۶ کیلومتر ) به شبکه ریلی کشور اضافه شده است .

برنامه ها ، اهداف کیفی و برنامه های بلند مدت راه آهن

  • اتصال مبادی ورودی و خروجی به شبکه راه آهن به منظور ایجاد زمینه صادرات ، واردات و ترانزیت مسافر و بار کشورهای منطقه ( که شامل اتصال به شبکه راه آهن کشورهای همسایه هم خواهد شد)
  • احداث محورهایی که ضمن کامل کردن شبکه راه آهن، مسافت و زمان حمل ونقل را کاهش می دهند
  • احداث راه آهن شمال - جنوب
  • رفع تنگناهای راه آهن موجود از طریق دو خطه نمودن خطوط یا روشهای متداول دیگر
  • برقی نمودن بعضی از خطوط راه آهن
  • اتصال معادن و بنادر مهم کشور به شبکه راه آهن
  • اتصال مراکز مهم تولیدی ، صنعتی و کشاورزی به شبکه راه آهن
  • اتصال مراکز استانها به شبکه راه آهن
 
 
اصطلاحات راهسازی
 
  • ریل بند یا تراورس (به انگلیسی: Railroad tie) به تکیه‌گاه بتونی یا چوبی یا فولادی می‌گویند که ریلها روی آن بسته می‌شود. در گذشته‌ای نه چندان دور، ریل بندهای فولادی بیشترین مورد استفاده را در راه آهن داشته‌اند. به دلیل هزینه زیاد تولید و عمر مفید کمتر این نوع از ریل بندها امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. ریل بندهای چوبی از لحاظ نرمی و سهولت تردد قطارها، مزیت بسیاری بر انواع دیگر دارند؛ ولی این گونه ریل بند هزینه‌های تولید زیادی داشته و بیشتر در کشورهایی استفاده می‌شوند که تولید چوب مناسب ارزان‌تر است.
  • ایستگاه چندگانه: هنگامی که یک سامانه ی ترابری بیش از یک شیوه ترابری را در بر بگیرد، به آن چندگانه می‌گویند. برای مثال، ایستگاهی که امکان جابجایی از اتوبوس‌ها به قطارها را فراهم می‌کند یک ایستگاه چندگانه نامیده می‌شود.
  • ایمَن‌گاه: ایمَن‌گاه یا نُقطه اَمان محدوده امنی است برای توقف قطار برای جلوگیری از برخورد آن با قطارهای در حال حرکت. در ایمن‌گاه‌ها گاه نگهداری، تعمیر و سوخت‌گیری نیز انجام می‌شود.
 
 
 
  • پارسَنگ: پارسَنگ یا بالاست (به انگلیسی: Track ballast) قطعات شکسته شده سنگ است که روی بستر راه آهن ریخته می‌شود تا از لغزیدن خط آهن جلوگیری کرده و ایجاد تعادل برای ریل‌ها کند. پارسنگ‌ها همچنین آب‌های بارشی را رد می‌کنند و باعث زهکشی مسیر راه آهن می‌شوند. نوعی از خطوط آهن هم هست که در آنها پارسنگ بکار نرفته و به خط آهن بی‌پارسنگ معروفند.
  • سوزن ریل (به انگلیسی: Railroad switch) یک وسیله مکانیکی است که به ماشین‌های ریلی امکان تغییر از یک مسیر به مسیر دیگر را در تقاطع‌ها فراهم می‌سازد.
  • سینی دوار: به صفحه‌ای فلزی که برای تغییر سمت و سوی لوکوموتیو یا انتقال آن به خطوط گوناگون ریلی بکار می‌رود سینی دَوّار می‌گویند. ‌سی صرفه‌جویی سوخت در پی دارد
  • خطوط راه آهن: مجموعه اي متشكل از دو ريل موازي كه توسط اتصالات و ادوات اختصاصي بر روي بستر زيرسازي شده و به منظور عبور و مرور وسايل نقليه ريلي احداث مي شود
  • خطوط اصلي راه آهن: خطوطی هستند که مستقيما در امتداد خطوط ، بين دو ايستگاه طرفين واقع شده اند.
  • خطوط فرعي راه آهن: خطوطي كه در ايستگاههاي تشكيلاتي راه آهن ، براي قطارها مورد استفاده قرار مي گيرند .
  • راه آهن دوخطه راه آهن: به راه آهنی اطلاق می شود که در حد فاصل ایستگاه های آن دو خط جهت رفت و برگشت قطارها احداث گردد
 
 
 

رديف عنوان طرح
1 احداث راه آهن ميانه-اردبيل
احداث راه آهن ميانه- فيروز آباد (اگر جزو پروژه بالاست نیاز به اعلام ندارد)
احداث راه آهن  فيروز آباد - اردبيل
2 اتصال ايلام به شبكه
3 اتصال راه آهن چابهار به شبكه ريلي كشور بر اساس مطالعات طرح جامع حمل و نقل
4 راه آهن دوغارون به شبكه
5 اتصال راه آهن يزد-اقليد به راه آهن اصفهان-شيراز
6 مطالعه و احداث اتصال سبزوار به شبكه راه آهن
7 اتصال سراب به شبكه ريلي
8 اتصال راه آهن ياسوج به شبكه
9 مطالعه و احداث آنتن ايستگاه راه آهن جوين- اسفراين
مطالعه و احداث آنتن ايستگاه راه آهن  اسفراين -بجنورد
10 احداث راه آهن تهران - همدان - سنندج
تهران - همدان
همدان - سنندج
11 احداث راه آهن اراك - خمين - ميمه - اصفهان
12 مطالعه و احداث راه آهن اصفهان-داران-ازنا
13 احداث راه آهن خواف-هرات
14 احداث راه آهن دورود - خرم آباد - انديمشك
15 راه آهن رودهن - لاريجان - آمل
16 راه آهن زاهدان - بيرجند
17 احداث راه آهن تهران-قم-اصفهان
18 احداث راه آهن شيراز-بوشهر
19 احداث راه آهن غرب كشور
احداث راه آهن غرب كشور( اراك-كرمانشاه)
 احداث راه آهن غرب كشور(كرمانشاه-خسروي)
20 احداث راه آهن رشت-انزلي و رشت - آستارا
اتصال راه آهن قزوين-رشت( قزوين-رشت)
مطالعه و احداث راه آهن قزوين-رشت( رشت-انزلي)
21 احداث راه اهن گل گهر-ني ريز-استهبان-فسا-شيراز
22 مطالعه و احداث راه آهن مباركه-سفيددشت-شهركرد
23 احداث راه آهن مراغه-اروميه
24  احداث محور جديد  ميانه - تبريز
25 احداث راه آهن شيراز - جهرم - لار - بندرعباس
26 اتصال فردوس به شبکه
27 احداث راه آهن رشت-آستارا

جدول ليست پروژه های آماده سرمايه گذاری

  • راه آهن رشت –آستارا
  • چابهار – زاهدان
  • کرمانشاه خسروی
  • شیراز بوشهر
  • میانه – بستان آباد – تبریز
  • تهران –همدان –سنندج
  • زاهدان – زابل- بیرجند- یونسی
  • گرگان –بجنورد- مشهد
  • اصفهان- اهواز
  • دورود – خرم آباد- اندیمشک و انتنی بروجرد
  • میانه –اردبیل
  • همدان- ملایر
  • یزد- اقلید
  • اتصال سبزوار به شبکه
  • اتصال ایلام به شبکه
  • شهرکرد- مبارکه
  • گلگهر- شیراز
  • جوین –اسفراین- بجنورد
  • اتصال ایلام به شبکه
رديف پروژه طول (KM)
1 راه آهن رشت - آستارا 162
2 راه آهن چابهار 610
3 راه آهن میانه - بستان آباد- تبريز 204
4 راه آهن میانه- اردبیل 175
5 راه آهن تهران- همدان- سنندج 430
6 راه آهن کرمانشاه- خسروی 263
7 راه آهن زاهدان – زابل – بیرجند - مشهد 910
8 راه آهن شیراز- بوشهر 437
9 راه‌آهن دورود- خرم آباد- انديمشك و آنتنی بروجرد 338
10 راه‌آهن گرگان- بجنورد- مشهد 550
11 راه آهن همدان- ملایر 75
12 راه آهن ایلام (اتصال به شبکه ریلی) 87
13 راه آهن یاسوج 150
14 راه آهن یزد- اقلید 274
15 راه آهن اصفهان- اهواز 512
16 راه آهن سبزوار 48
17 راه آهن شهرکرد- مبارکه 90
18 راه آهن گلگهر – سیرجان و آنتنی داراب و جهرم 903
19 راه آهن جوین- اسفراین- بجنورد 169
دوره میزان خطوط(کیلومتر) متوسط سالانه(کیلومتر)
1357 تا 1304 4565 80
1388 تا 1358 6911 216
ده سال اخیر 4007 400